V2platform
deetman

Toespraak van burgemeester Deetman

Eigenlijk zou ik willen zwijgen. Wat valt er nog te zeggen na het verhaal van de heer Borsboom, het verhaal waar zo duidelijk de relatie uit blijkt tussen de aanwezigheid van V2's in Den Haag en het lijden van de Hagenaars.
Wat valt er nog te zeggen, na de verhalen van mensen die het bombardement op het Bezuidenhout meegemaakt en overleefd hebben; verhalen waaruit blijkt dat een oorlog voor wie de oorlog heeft meegemaakt eigenlijk nooit voorbij is.
Wat valt er te zeggen na het verhaal van de heer Herwijnen; het verhaal waaruit een desolaat beeld spreekt van mensen die op verschrikkelijke wijze het einde van hun leven naderbij hebben zien komen; bijna onuitwisbaar zijn de beelden van verkleumde mensen, koud tot in het bot, in schamele kleding. Ik zie de gehangenen hangen.

Ik zou willen zwijgen om de verhalen nog dieper op mij te laten inwerken. Maar misschien moet ik juist praten om ervoor te zorgen dat de verhalen mij niet al te zeer aangrijpen.

Dames en heren,

Met het informatiebord zorgen wij ervoor dat het verhaal van het bombardement en de V2's niet uitsterft met de laatste overlevenden. Dat mag niet gebeuren.

Als oorlog waanzinnig is dan blijkt dat wel uit die afschuwelijke situatie van de Hagenaars in het laatste halfjaar van de oorlog: de Atlanticwall en het spergebied zorgden ervoor dat velen niet thuis konden wonen, tijdens de razzia van november 1944 werden duizenden afgevoerd in dwangarbeid, enkele duizenden Hagenaars overleefden de hongerwinter van 44/45 niet en dan de lancering en het terugvallen van de V2-raketten. En - als of dat nog niet genoeg is - de steeds terugkerende bombardementen van - nota bene - de bondgenoten. Wat moet het de mensen pijn gedaan hebben te moeten ervaren dat het onontkoombaar was dat de geallieerden bommen gooiden op bevriend terrein om daarmee te pogen de lanceringen, de opslag en de aanvoer van V2 terug te dringen. Wat moet het de mensen pijn gedaan hebben te moeten zien dat onschuldige Hagenaars het leven hebben gelaten door bommen van de geallieerden.

Verplichte verhuizingen, dwangarbeid, gewond raken, families uit elkaar, bombardementen, geloei van sirenes, soldaten aan het front, mensen die ondergedoken zijn, mensen die zijn weggevoerd naar concentratiekampen, mensen die ongelooflijk spannende momenten hebben meegemaakt bij huiszoekingen, mensen die hun leven waagden voor anderen, mensen die moesten leven in permanente onzekerheid over het lot van geliefden, mensen die gefolterd zijn en mensen die bommen hebben moeten gooien op bondgenoten. Het zijn allemaal gruwelijke situaties die bepalend zijn voor de levens van de mensen die ze hebben meegemaakt. Een oorlog tekent allen. Geen mens komt ongeschonden uit een oorlog. Precies dat is het gruwelijke van een oorlog.

Dames en heren,

Ik vind het bijna onvoorstelbaar dat het bombardement op het Bezuidenhout plaatsvond zo kort voor de capitulatie. En ook bijna onvoorstelbaar is het dat het gebeurde op het moment dat het Zuiden van ons land reeds een halfjaar bevrijd was.

Mensen zeggen vaak dat we moeten leren van oorlogen. Wellicht is dat een troost voor overlevenden. Het geleden leed heeft dan nog iets positiefs: we leren ervan en doen beter ons best oorlogen te vermijden. Ik hoop dat het waar is. Maar zeker ook belangrijk is het werken aan een samenleving waarin mensen elkaar de ruimte laten. Internationale samenlevingen waarbij mensen doordrongen zijn van het feit dat er alleen duurzame vrede zal zijn als die duurzame vrede voor iedereen geldt. Aan zo'n samenleving - een samenleving dus waaraan ook een internationaal karakter aspect zit - moet hard gewerkt worden. Alleen door de vredestijd actief te gebruiken kunnen we trachten oorlogen te voorkomen. Dat moet met z'n allen. Dat kan op allerlei niveau's: mondiaal - zoals ik al zei - maar ook nationaal. Solidariteit en samenwerking binnen de grenzen en solidariteit en samenwerking buiten onze grenzen maken ons tot een gemeenschap die sterk staat bij dreigingen en moeilijkere tijden.

Toehoorders toespraak burgemeester Deetman. Foto door W.E.J. Tjeenk Willink. Verzameling W.e.j. tjeenk willink, den haag

Dames en heren,

De geschiedenis van de V2's en de geschiedenis van het bombardement op het Bezuidenhout zullen niet uit het geheugen verdwijnen. Precies dat was de bedoeling van de heer Borsboom toen hij het gemeentebestuur vroeg meer aandacht te besteden aan de V2's en de gevolgen die de stationering van de V2's had voor het Bezuidenhout. En vanuit die optiek begrijp ik ook wel waarom hij vraagt om nog meer inzet en met nog meer aandacht. Maar we hebben ook aandacht en inzet nodig om te bouwen aan die samenwerking die ik zo net noemde. Ik dank - ook namens het gemeentebestuur - de heer Borsboom voor zijn initiatief en ik dank de leden van het bestuur van de Stichting 3 maart 1945 voor hun ondersteuning bij de uitwerking.

Dat de geschiedenis niet verloren gaat, daar hebben we voor gezorgd door het plaatsen van het informatiebord. Aan de kant van de rijbaan en het fietspad zullen de passanten erop gewezen worden dat het kunstwerk met de blauwe buizen een oorlogsmonument is dat verwijst naar het bombardement van 3 maart 1945. De informatie aan deze kant vertelt het verhaal van de V2's, de inslagen, de bombardementen en de verwoesting van het Bezuidenhout. Ik denk dat de beide borden - voor- en achterkant - er toe zullen bijdragen dat meer Hagenaars weten wat er in de oorlog in het Bezuidenhout gebeurd is en waarom het gebeurd is.

En dan wil ik nu de heer Borsboom uitnodigen samen met mij het bord te onthullen.