|
|||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
UIT: DE HAAGSCHE COURANT 2 SEPTEMBER 2000 'Het is een verschrikking de monsters in de nacht midden tussen de huizen te zien opgaan, heel de omtrek verlichtend. Wie denkt zich niet in de ontzettingen, die er te beleven zijn in zulk een 'frontstad' als Den Haag nu is, als het meer dan tien dagen achtereen wordt gebombardeerd? Fel brandende en rokende gebouwen, een stad verstikt van den walm, vluchtende vrouwen en kinderen, de mannen slepend en zeulend met het overblijfsel van de huisraad, dat zij nog uit de chaos proberen te reden. Wat een ellende, wat een noden'. Den Haag als een soort Sarajevo. Dat is de sfeer die dit verslag uit de illegale Trouw ademt. Oorzaak van de intense ellende in de eerste maanden van 1945 was de Duitse V2-raket die vanuit Den Haag werd gelanceerd. Dat betekende dubbel gevaar voor de stad en haar inwoners: defecte raketten én de bombardementen van de geallieerden, die de 'monsters van de nacht' wilden uitschakelen. Vrijdag, precies 56 jaar na het begin van de lanceringen, wordt in het Bezuidenhout een informatiebord onthuld, dat uitleg geeft over de V2. Het komt te staan achter het ministerie van sociale zaken, bij het bestaande monument voor het bombardement. Het initiatief hiertoe is genomen door de socioloog Jos Borsboom, wiens ouders in maart '45 op het nippertje aan de dood ontsnapten, toen zij het Bezuidenhout ontvluchtten. De gegevens in dit stuk zijn ontleend aan onderzoek dat Borsboom verrichtte. RAKETWAPEN
Het trieste dieptepunt was de ramp in de Indigostraat (Heesterbuurt) op 1 januari 1945, waarbij 24 doden vielen. Andere drama's waren neergestorte raketten op de Van Vredenburchweg in Rijswijk, 27 oktober 1944 (13 doden) en op de Riouwstraat 25 januari 1945 (10 doden). Eén familie in de Indigostraat overleefde de ramp, maar daarmee was dan ook alles gezegd. Ze vluchten naar een huis in de Malakkastraat. Dat werd gedeeltelijk verwoest door de V2-inslag in de Riouwstraat. Toen kwamen ze terecht aan de Carel Reinierszkade in het Bezuidenhout. Op 3 maart, toen de bommen vielen, vluchten deze mensen ten einde raad de stad uit. Hoe dramatisch de mislukte lanceringen ook waren, veel ernstiger waren de gevolgen van de desperate Britse tegenactie's. De vele V2's die Londen wél bereikten maakten daar duizenden slachtoffers. En er kwamen steeds meer raketten, met een climax in februari 1945, toen er meer dan zeventig V2's per week Engeland troffen. Er moest iets gebeuren. De enorme druk die werd uitgeoefend op de RAF leidde uiteindelijk tot de miskleun van 3 maart. Meer dan vijfhonderd Hagenaars vonden de dood, toen het Bezuidenhout werd gebombardeerd. Uit het onderzoek van Borsboom komt ook een minder bekend aspect naar voren. In feite was 3 maart de climax van een langdurig luchtoffensief tegen Den Haag. In de tweede helft van februari voerde de RAF al 548 vluchten uit boven Den Haag, waarbij 108 ton bommen werd afgeworpen. Vanaf 17 februari was het Haagse Bos het hoofddoel, want daar stonden soms wagens met raketten. Op 21 en 22 februari kwam 42 ton bommen in het bos terecht. In deze lijn doorredenerend had de aanval van 3 maart de definitieve afrekening moeten worden met de monsters in het bos. Maar helaas. Het richtpunt werd fout berekend, met het bekende desastreuze gevolg. Jos Borsboom is, al deze drama's indachtig, bijzonder gelukkig met de gedenkplaat. Maar dat is niet genoeg, vindt hij. Er zou een detailstudie moeten komen naar het bombardement en een omvangrijke kroniek van Den Haag in de Tweede Wereldoorlog. Geschreven door: Herman Rosenberg UIT: DE HAAGSCHE COURANT 9 SEPTEMBER 2000
Voor de militaire deskundigen moet er vlak daarvoor geen enkele twijfel hebben bestaan over het belang van de luchtfoto's. Daar is met een geoefend oog nauwkeurig te zien waar de Duitse bezetter op dat moment de vrachtwagens met de nog te lanceren V2-raketten hadden staan. In het kaalgeslagen Haagse Bos zijn het de omcirkelde streepjes, min of meer parallel aan de Benoordenhoutseweg. Aan gene zijde van de weg is de nieuwbouwwijk Benoordenhout te zien. Met een gerichte opdracht aan 55 bommenwerpers trachtte de RAF korte metten te makken met de raketten in het bos. Door een foutieve instructie aan de piloten vielen de bommen echter op het Bezuidenhout aan de andere kant van het bos.
De nieuwe gedenkplaat toont tevens een na de bevrijding gemaakte luchtfoto van het weggevaagde deel van het Bezuidenhout. De bijbehorende toelichting zorgt evenwel voor enige verwarring. Het net onthulde informatiebord vermeldt dat 'ongeveer dertigduizend' bewoners van het Bezuidenhout dakloos raakten. De in brons geslagen tekst op het bord bij het 'oude' monument van Marijke de Goey houdt het daarentegen op 'ruim tienduizend' daklozen. Geschreven door Peter Paul Marijnen. |
UIT: DAGBLAD VAN ALMERE/DE GOOI EN EEMLANDER
De Almeerder Jos Borsboom werd een half jaar na dit bombardement geboren, in november 1945 in een reeds bevrijd Nederland. Van het bombardement wist hij weinig, totdat in 1995 zijn tien jaar oudere broer er iets over vertelde. Als moeder Borsboom op 3 maart 1945 niet had aangedrongen op het vertrek van de familie naar veiliger oorden, was de kleine Jos waarschijnlijk nooit ter wereld gekomen, zo kreeg hij te horen. De belangstelling van Borsboom was direct gewekt en de
Almeerse socioloog ging graven in de historie. Door gesprekken te voeren
met overlevenden van het bombardement kwam hij er achter dat de
geallieerden het op de V2-raketten in het Haagse Bos hadden gemunt. Een
kapitale misser was het dan ook om alle bommen in de wijk naast dit bos
te laten vallen. Enkele dagen na het bloedige bombardement, waarbij
weinig van Bezuidenhout en de bewoners van de wijk overbleef, maakte de
Britse luchtmacht schriftelijk zijn excuses aan de Haagse
bevolking. Borsbooms zoektocht in zijn eigen geschiedenis begon met een onderzoek naar de V2-raketten. Die zoektocht leidde hem naar het Harzgebergte in Duitsland, waar de Duitsers dwangarbeiders een complete berg hadden laten uithollen en waar diep onder de grond de dodelijke raketwapens werden gefabriceerd en geassembleerd. In de berg was ook het concentratiekamp Dora gelegen, waar de dwangarbeiders weren gehuisvest. Dag en nacht werd er doorgewerkt. De dwangarbeiders zagen vrijwel nooit het daglicht en veel werkslaven waren na een week of zes zo uitgeput dat ze stierven. Borsboom heeft overlevenden van Dora opgespoord en hun verhalen aangehoord. SNERPEND GELUID Het illegale oorlogsblad Trouw schrijft in die tijd beeldend dat de opstijgende raketten de hele omgeving hel verlichtten. Het snerpende geluid waarmee ze opstegen, staat menig overlevende nog helder voor de geest. De gevaartes vlogen na hun lancering binnen vijf minuten met een noodgang van 4800 kilometer per uur naar de Britse hoofdstad om daar dood en verderf te zaaien. Maar al te vaak ging het bij een lancering heel erg mis en stortten hele raketten of brokstukken op de Haagse woonwijken die door de Duitsers voor een flink deel waren ontruimd. Borsboom: "De mensen die daar woonden, moesten verhuizen naar andere delen van de stad. Per woning in Bezuidenhout zaten gemiddeld zo'n vijf tot zes mensen. Dus elke bom, elke neerkomende raket, leidde tot een bloedbad met veel doden en gewonden. Niet voor niets vonden de Hagenaars in de oorlog dat zij in een frontstad woonden." Eind februari 1945 was het voortdurend raak; de Haagse bevolking leefde - midden in de hongerwinter- vaker in de schuilkelders dan daarbuiten. Op 2 maart constateerde moeder Borsboom dat de bommen gevaarlijk dichtbij begonnen te vallen. Het gezin Borsboom vertrok naar kennissen elders in de stad. "Krap een uur na ons vertrek werd ons huis volledig in de as gelegd door een geallieerde bom. Mijn broers en mijn zus zagen de bommen op onze wijk vallen vanaf het dichtbij gelegen Schenk-viaduct." Borsboom heeft de afgelopen zes jaar een enorme kennis opgedaan over het bombardement, de aanleiding ertoe en de geschiedenis van de V2-raketten. Sinds 1995 is hij voortdurend in de weer geweest om dit vergeten deel van de Haagse oorlogsgeschiedenis boven tafel te krijgen. Overlevenden van het bombardement lieten hem weten dat zij blij waren hun verhaal eens een keer te kunnen vertellen. Het luchtte hen op. Borsboom besloot daarop een lobby te beginnen bij het Haagse gemeentebestuur om een monument voor de slachtoffers van het
V2-rakettengeweld en het bombardement van de grond te krijgen. Het werd
een informatiebord voor de gevallenen van
het Het informatiebord staat in Bezuidenhout op het terrein van de ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid, precies op de plek waar de bommen vielen. In zijn niet aflatende inspanningen om de herinnering aan het V2-rakettengeweld levend te houden, heeft Borsboom onlangs subsidie losgepeuterd om een website op internet op te richten over de V2's. Het liefst ziet hij een museum verrijzen waar de hele dodelijke geschiedenis van de V2's in beeld wordt gebracht."Voordat ik hier aan begon, leefde deze hele zaak niet erg bij het bestuur van Den Haag. Maar toch is het gelukt om dit monument van de grond te krijgen. Nu zou het 't mooiste zijn om een museum op te richten waar alle zaken rondom de V2-raketten bij elkaar komen te staan. Hans Ouwerkerk Geschreven door: Bart Vuijk
|
||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
