V2platform
Borsboom

Toespraak van Jos Borsboom

Vandaag is het precies 56 jaar geleden, dat de eerste twee V2-raketten vanuit Wassenaar werden afgevuurd om hun verwoestende werk in Londen te verrichten. Niet alleen naar Londen werden de V2's gelanceerd. Minder bekend is, dat op Antwerpen meer dan 1600 V2's werden afgeschoten. Met de plaatsing van dit informatiebord bij het monument "3 maart 1945" erkent het gemeentebestuur de historische erfenis van de V2-raketten. V2-raketten, die Den Haag en omgeving maandenlang hebben geterroriseerd.

Tussen 8 september 1944 en 27 maart 1945 zijn meer dan duizend V2's afgevuurd vanuit verschillende plaatsen in en om Den Haag. Elf projectielen storten kort na de lancering neer in de stad en richten enorme verwoestingen aan. Het kost meer dan zestig personen het leven. Ook mislukt een aantal raketlanceringen bij de start, waarbij veel Duitse manschappen worden gedood. In de stad kunt u aan de nieuwbouw in bijvoorbeeld de Indigostraat, de Riouwstraat, de Willem de Zwijgerlaan en de Westduinweg zien, waar V2's zijn ingeslagen.

PSYCHISCHE DRUK
In Londen veroorzaken de raketten aanzienlijke schade. Dit heeft tot gevolg dat de geallieerden op alle mogelijke manieren proberen de lanceringen te verhinderen. Met grote regelmaat worden aanvoerroutes, opslagplaatsen en lanceerinstallaties gebombardeerd. In Den Haag en omgeving staan de 500.000 bewoners onder grote psychische druk, omdat zij gevaar lopen het leven te verliezen als gevolg van de V2-lanceringen en bombardementen. Bewoners, die ook al lijden onder de hongerwinter, de razzia's en de kolenschaarste.

Iedere bewoner voelt de spanning: gaat de V2 door of stort hij neer. Maar het ergste zijn wel de bombardementen, waarvan het grote bombardement op het Bezuidenhout van 3 maart 1945 de bekendste is. Het bombardement is een reactie van de geallieerden om de verplaatsbare lanceerinstallaties en opgeslagen V2-wapens in het Haagse Bos in één keer van de aardbodem weg te vagen.

MONUMENT
Op het V2-informatiebord, dat ontworpen is door de Haagse kunstenaar Marcel Prins, is met verschillende kleuren en symbolen te zien, vanuit welke gebieden de V2's werden afgevuurd, op welke plaatsen de V2's zijn neergestort, en waar de bombardementen op de V2-lanceer- en opslagplaatsen plaatsvonden. Verder zijn er foto's afgebeeld van een afgevuurde raket en het Bezuidenhout in 1946. Tenslotte geeft een toelichting de geschiedenis van de V2's weer.

Waarom nu zouden wij de V2-raketten herdenken, die de Haagse regio op zo'n dramatische wijze in hun greep hebben gehouden? De V2-raketten zijn eigenlijk nooit uit de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog verdwenen.
Tijdens de lezingen die ik de laatste vier jaar in het Bezuidenhout heb gehouden en die door veel belangstellenden werden bijgewoond - vooral die van 4 mei jongstleden - blijkt dat de V2's nog volop leven in de harten van veel mensen.

Plaquette Indigostraat Ter nagedachtenis aan de 24 burgers die op 1 januari 1945 in deze omgeving hun leven verloren door het ontijdig ontploffen van een V2 projectiel. Foto door J. Borsboom. verzameling J. Borsboom, Almere

Voor het eerst blijkt, hoe indrukwekkend de aanwezigheid van de V2's, de inslagen en de daarop volgende bombardementen zijn geweest. De uitvoerige documentatie betekenen voor de slachtoffers erkenning voor het vele leed dat de V2's aan hen toebrachten en een bewustwording van de omvang van de verwoestingen de V2's met zich meebrachten. Na de Tweede Wereldoorlog is nooit bijzondere aandacht aan deze groep slachtoffers besteed.

GEMEENTE DEN HAAG
De gemeenteraad van Den Haag heeft de signalen goed verstaan en meegewerkt aan de realisering van het informatiebord, dat wij zo dadelijk zullen onthullen. Ik ben het gemeentebestuur daar dankbaar voor. De gemeente Den Haag zou het echter niet moeten laten bij een incidentele reactie op een verzoek om aandacht te schenken aan de V2's. Er is continuïteit van beleid nodig. Aan de geschiedenis met de V2's is tot nog toe onvoldoende aandacht besteed. Dat vraagt om een verder onderzoek en verzamelen van gegevens. Dat is nu nog mogelijk, omdat veel overlevenden hun verhaal alsnog kunnen vertellen. De gemeente moet daarop inzetten met mankracht en financiële middelen. De gemeente Den Haag is begonnen de geschiedenis van "Den Haag in de Tweede Wereldoorlog" te beschrijven. Dat is een goed begin, dat aangevuld zou kunnen worden met de Luchtoorlog met de V2's en de bombardementen, - waaronder een degelijke reconstructie van het bombardement van het Bezuidenhout -, de gevolgen voor de bevolking van de Atlantikwall, en de razzia van november 1944.

Tevens zou de gemeente Den Haag opdracht kunnen geven voor een documentaire over de Luchtoorlog, zoals die welke de BRT in 1995 en Canvas in 2004 over de Luchtoorlog in Antwerpen hebben gepresenteerd.

De gemeente Den Haag staat met de erfenis van de V2-raketten niet alleen. Met Peenemünde (ontwikkeling van de V2), Nordhausen (produktie van de V2), en Londen en Antwerpen als doelgebieden van de V2's, zou een samenwerkings-verband gestart kunnen worden om gegevens over de V2-periode uit te wisselen.

Tenslotte wil ik de gemeente Den Haag - nogmaals - en de Stichting "3 maart '1945" zeer bedanken voor het meedenken bij de opzet van het informatiebord en het verlenen van hand- en spandiensten.

Ik dank u voor uw aandacht.

Jos Borsboom.