| |
Boek 'V2-VERGELTUNG' UIT DEN HAAG e.o. |
Dit jaar is het precies 59 jaar geleden, dat de eerste twee V2-raketten vanuit Wassenaar werden gelanceerd om hun verwoestende werk in Londen te verrichten. Toen de oorlog verloren leek, vestigde Duitsland alle hoop op nieuwe 'geheime' wapens, waaronder de A-4 raket. Uit propagandistische redenen werd aan deze wapensde letter V gegeven; de V van 'Vergeltung', wraak voor de niet aflatende Geallieerde bombardementen op de Duitse steden. De V-1 was de vliegende bom van deLuftwaffe, een soort 'cruise missile',die vooral vanuit Frankrijk, maar ook vanuitNederland werd gelanceerd. De V-2 was de onder de naam A-4 ontwikkelde ballistische raket.
Tussen 8 september 1944 en 27 maart 1945 werden meer dan duizend V2's afgevuurd vanuit verschillende plaatsen in en om Den Haag1. Elf projectielen stortten kort na de lancering neer in het bebouwde deel van de stad en richtten enorme verwoestingen aan. Het kostte meer dan zestig personen het leven. In de stad kun je aan de nieuwbouw in bijvoorbeeld de Indigostraat, de Riouwstraat, de Willem de Zwijgerlaan en de Westduinweg zien, waar V2's zijn ingeslagen.Niet alleen Londen was het doel van de V2's, maar ook Antwerpen, waarop meer dan 1600 V2's werden afgeschoten. De Geallieerde opperbevelhebber Eisenhower was na de succesvolle opmars door Frankrijk van plan om zo snel mogelijk Antwerpen in te nemen ten behoeve van de bevoorrading van de troepen. Zonder de havenfaciliteiten van deze stad was het niet mogelijk om naar Duitsland door te stoten, aangezien de kunstmatige havens in Normandië te ver weg lagen en over te weinig capaciteit beschikten om een dergelijke operatie logistiek mogelijk te maken.
Op 4 september 1944 trokken de Geallieerden Antwerpen binnen, waar zij de haven vrijwel onbeschadigd in handen kregen. Om de havens te kunnen gebruiken moest echter de Schelde beschikbaar zijn voor de Geallieerde transportschepen; vandaar dat in oktober/november 1944 een grote landingsoperatie werd uitgevoerd op Walcheren. Pas na de verovering van Walcheren konden Geallieerde schepen van de Schelde gebruik maken. Om de Geallieerden het gebruik van de haven zoveel mogelijk te ontzeggen bestookten de Duitsers de stad met V1 vliegende bommen en V2's. Het Duitse Ardennenoffensief, dat op 16 december 1944 begon, was een laatste poging om zich weer meester te maken van de haven van Antwerpen. Doordat de Amerikanen in Bastogne stand hielden, konden de Duitsers aan het eind van de maand Januari 1945 worden verslagen.
In Londen veroorzaakten de raketten een groot aantal slachtoffers en een aanzienlijke materiële schade. Omdat de neervallende raketten niet te stoppen waren en ook de V1's zonder onderscheid des persoons hun verwoestende werk deden, werd het moreel van de Londenaars ernstig op de proef gesteld. Dit had tot gevolg dat de Geallieerden op alle mogelijke manieren probeerden de lanceringen te verhinderen. De rol van de verzetsgroepen en spionnen was onmisbaar voor het uitvoeren van de Engelse luchtaanvallen op V2-doelen in Nederland. Met grote regelmaat werden aanvoerroutes, opslagplaatsen en lanceeropstellingen gebombardeerd.
In Den Haag en omgeving stonden daardoor de inwoners onder grote psychische druk, omdat ze het gevaar liepen het leven te verliezen als gevolg van zowel de mislukte Duitse V2-lanceringen, als de Geallieerde bombardementen. Iedere inwoner luisterde gespannen naar het geluid van de opstijgende raket: 'gaat de V2 door, of stort hij hier neer?'. Door de lanceringen vanuit een dichtbevolkte stedelijke regio uit te voeren, gebruikten de Duitsers de inwoners van het dichtbevolkte Den Haag feitelijk als levend schild tegen de verwachte luchtacties van de Geallieerden. Het bestrijden van de verplaatsbare V2-installaties was een bijna hopeloze taak. Daarom was de Britse luchtmacht weinig genegen om zware bommenwerpers in te zetten. Deze konden beter worden ingezet tegen de railinfrastructuur in het Duitse achterland. Slechts twee maal werden toch zware bommenwerpers boven West-Nederland ingezet om bombardementen uit te voeren op V2-doelen. De bekendste aanval vond plaats op 3 maart 1945. Het noodlottige resultaat hiervan was de gedeeltelijke verwoesting van het Bezuidenhout.
Daarnaast hadden de inwoners van de randstad nog te lijden onder de hongerwinter, de razzia's en de schaarste aan voedsel, textiel, brandstoffen etc.
Uit het beschikbare materiaal blijkt duidelijk, hoe groot de invloed van de V2-lanceringen, de inslagen en de bombardementen is geweest voor de gebieden vanwaar de raketten werden gelanceerd. Anderzijds wordt, door het beschikbaar komen van gegevens uit Oost-Europese archieven na de val van de Duitse Muur in 1989, het verband zichtbaar met het leed van de concentratiekampgevangenen, die als dwangarbeiders werden ingezet voor de productie van de raketten in Dora en het beproeven van de raketmotoren in Laura. Ook hier vielen Nederlandse slachtoffers, waaronder enkele inwoners van Den Haag. Een laatste categorie slachtoffers vormen de Nederlanders, die niets vermoedend of uit nieuwsgierigheid door de Duitsers bij de kraters van de neergestorte V2's werden aangetroffen en onherroepelijk zonder enige vorm van proces werden gefusilleerd, zoals de radiopionier Idzerda overkwam.
Naar de voetnoten
Terug naar inhoudsopgave